Wat is een melanoom?

Melanoom, voluit maligne melanoom genoemd, is een vorm van huidkanker in de pigmentcellen (melanocyten) van de huid. Melanoom is de meest agressieve en meest dodelijke vorm van huidkanker. Het kan namelijk gemakkelijk uitzaaien naar andere delen van het lichaam. Als melanoom in een vroeg stadium ontdekt wordt, is het te genezen.

Symptomen melanoom

Melanomen ontstaan vaak in reeds bestaande moedervlekken. Je kan ze herkennen aan veranderingen in die vlekken. Nieuwe donkere delen of lichte ophelderingen zijn verdacht. Als de moedervlek dikker wordt of een duidelijke rand krijgt, kan dit ook betekenen dat een melanoom zich aan het ontwikkelen is.

Een goedaardige pigmentvlek is meestal symmetrisch, een melanoom asymmetrisch. Goedaardige pigmentvlekken hebben vaak regelmatige randen, kwaadaardige onregelmatige. De pigmentvlekken kunnen ook gaan jeuken of pijn doen. Bij mannen komt melanoom het meeste voor op de romp, bij vrouwen op de armen of de onderbenen.

Oorzaken melanoom

Melanocyten beschermen de huid tegen de schadelijke invloed van het zonlicht. Melanocyten die in groepjes voorkomen vormen duidelijke pigmentvlekken. Wanneer er iets verkeerd loopt met het DNA van de huidcellen, waardoor kankercellen zich ophopen, kan een melanoom ontstaan.

De grootste oorzaak van die veranderingen in het DNA is UV-licht. UV-stralen bereiken je huid via de zon. Wie in zijn jeugd te veel is blootgesteld aan de zon, loopt dus een groter risico op de ontwikkeling van melanoom.

Melanoom komt tot tien keer meer voor bij blanke dan bij zwarte mensen.  Het is een kanker die vaak bij relatief jonge patiënten voorkomt. Mensen met een lichte huid, blond of rossig haar, mensen die snel verbranden, mensen die veel pigmentvlekken hebben en mensen die veel in de zon komen vormen de grootste risicogroepen.

Soms komt melanoom veelvuldig voor binnen een familie. Heb je iemand met melanoom in de familie, laat je dan ieder jaar screenen.

Behandeling

De meeste melanomen die nog niet uitgezaaid zijn naar andere delen van het lichaam, kunnen efficiënt behandeld worden.

Als de huisarts vermoedt dat je een melanoom hebt, zal hij je doorverwijzen naar de dermatoloog. Als die een melanoom vermoedt, zal hij de verdachte plek operatief verwijderen. Een patholoog kan het verwijderde stukje huid onderzoeken.  Daaruit kan hij de ernst van de situatie afleiden.

Als de diagnose melanoom gesteld is, zal de arts naar de lymfeklieren kijken.  Melanomen die zich uitzaaien kunnen zich in de lymfeklieren nestelen. Als dit zo is, wordt de verdere behandeling eraan aangepast. Verdachte lymfeklieren worden verwijderd voor onderzoek.  

Bij de meeste patiënten is verdere behandeling niet nodig. Maar als er sprake is van uitzaaiingen van het melanoom is dit wel noodzakelijk. Die behandeling kan bestaan uit radio-, chemo- of immunotherapie.

Na de behandeling moet de patiënt 5 tot 10 jaar lang op regelmatige basis (drie- tot viermaal per jaar) gecontroleerd worden.

Soorten melanoom

Melanoma in situ en lentigo maligna

Dit is nog geen melanoom, maar het laatste stadium voordat er echt sprake is van een melanoom. De kankercellen zitten opgesloten in het bovenste laagje van de huid, de opperhuid. Lentigo maligna is de voorloper van een melanoom die vooral voorkomt bij oudere mensen.

Melanoom met oppervlakkige uitbreiding

De meest voorkomende vorm van melanomen. De melanomen nemen al vrij veel plaats in, maar groeien nog niet diep in de huid.

Nodulair melanoom

Dit type melanoom is veel gevaarlijker dan het melanoom met oppervlakkige uitbreiding. Er is al in een vroeg stadium sprake van een tumorachtige ophoping.

Acraal melanoom

Dit zeldzame type melanoom komt voor aan de handpalmen, de voetzolen en onder de nagels.

Ongepigmenteerd melanoom

Dit is een ongekleurde variant van het melanoom. Zeer gevaarlijk, omdat het pas laat ontdekt wordt.

Gevolgen

Nadat het melanoom verwijderd is, moet de patiënt 5 tot 10 jaar lang op regelmatige basis (drie- tot viermaal per jaar) gecontroleerd worden. Patiënten die ooit melanoom hadden, lopen immers een verhoogd risico.  Het is ook erg belangrijk sterk zonlicht te vermijden.

Melanoom voorkomen

Schade aan de huidcellen wordt vaak al opgelopen tijdens de kindertijd. Zorg ervoor dat je kinderen niet te vaak worden blootgesteld aan de zon en bied ze een goede zonnebescherming.  Verder moet je ook je eigen huid goed beschermen tegen de zon. Smeer je in met zonnecrème, ga niet zonnebaden wanneer de zon het hoogst staat, vermijd de zonnebank, enz.