Oorzaken van oedeem

Oedeem ontstaat wanneer kleine bloedvaatjes in het lichaam vocht lekken. Dit kan de bloedvaatjes beschadigen of de druk erin verhogen. Als lichaam merkt dat de bloedvaatjes lekken, zullen de nieren meer sodium en water behouden dan normaal, om zo het verloren vocht aan te vullen. Dit verhoogt de hoeveelheid vocht in het lichaam, wat op zijn beurt de bloedvaatjes aanzet om meer vocht te lekken. Dit vocht verspreidt zich naar het omliggende weefsel, waardoor dit weefsel zal opzwellen.

Oedeem kan voorkomen in lichte vorm, maar kan ook ernstigere vormen aannemen. In dat geval liggen onderstaande ziektes vaak aan de oorzaak:

Congestief hartfalen

Indien een van de hartkamers te zwak is om het bloed naar behoren te laten circuleren, kan vocht zich opstapelen. Het bloed kan niet meer naar boven worden gepompt, en blijft achter in de benen, enkels en voeten.

Levercirrose

Bij levercirrose vormt zich littekenweefsel in de lever, waardoor die niet meer normaal kan functioneren. Dit brengt een verandering met zich mee voor de hormonen en vochtregulerende stoffen. Ook neemt de druk toe in het grote bloedvat dat bloed van de darmen, milt en alvleesklier vervoert. Door deze problemen kan het zijn dat zich vocht gaat ophopen in de benen en buikholte. 

Nieraandoeningen

Indien de nieren niet naar behoren werken kunnen ze niet voldoende vocht en sodium laten afvloeien uit het bloed. Hierdoor verhoogt de druk in de bloedvaten, wat oedeem (vooral in de benen en rond de ogen) veroorzaakt.

Indien er schade is aan de kleine bloedvaatjes  in de nieren, kunnen afvalstoffen en overtollig water niet meer gefilterd worden. Zo zullen zich kleine hoeveelheden proteïne in de bloedbaan verspreiden, waardoor eveneens oedeem kan ontstaan.

Chronische veneuze insufficiëntie (CVI)

CVI is een aandoening waarbij de kleppen in de aders of de aders zelf, verzwakt of beschadigd zijn. Hierdoor kan niet meer al het bloed dat door de benen stroomt naar het hart worden gepompt. Het achterblijvende bloed verhoogt de druk in de bloedvaten en veroorzaakt een zwelling.

Beschadigd lymfestelsel

Een normaalwerkend lymfestelsel helpt het overtollig vocht uit het weefsel te verwijderen. Het systeem kan echter niet meer naar behoren werken door lymfoedeem, een andere ziekte (bv. kanker) of een infectie. In dit geval kunnen de lymfeklieren en lymfevaten geen vocht meer draineren uit het lichaam en oedeem veroorzaken.

Indien oedeem niet het gevolg is van een ziekte, kan het zijn dat de zwelling veroorzaakt werd door: het te lang stilzitten of -staan, te grote zoutinname, premenstruele klachten of zwangerschap. Verder kan oedeem een bijwerking zijn van bepaalde medicijnen. Zo kunnen geneesmiddelen om de bloedvaten te verwijden, calciumantagonisten, oestrogenen en medicijnen om diabetes te behandelen wel eens zorgen voor opgezwollen ledematen.